Jan Troost gaat nog niet terug de bossen in
Onderstaand interview met Jan is een momentopname uit 2019. Waar Jan momenteel mee bezig is, leer je via de sociale media.
Ik ken Jan Troost al heel wat jaren.
We kwamen elkaar af en toe tegen in de tijd dat ik nog bij MEE Rotterdam
werkte. Hij was in die jaren voorzitter van wat toen nog de CG-Raad heette.
Tegenwoordig zet Jan zich als zzper in voor zaken als toegankelijkheid en
inclusie. In dit interview geeft hij zijn visie op hoe de maatschappij aankijkt
tegen mensen met een beperking, vroeger en nu. Na een korte persoonlijke introductie.
Ik
ben 60 jaar en ik heb vanaf mijn geboorte Osteogenesis Imperfecta, een zeldzame
aandoening aan het bindweefsel dat onder andere zorgt voor extreem breekbare
botten. Ik heb al ongeveer 50 keer iets gebroken. Ik ben een positieve
professionele bemoeial en pragmaticus, creatief, met humor en veel
levenswijsheid. Ervaringsdeskundige, deskundige Wet Gelijke Behandeling,
deskundige VN Verdrag en toegankelijkheidsdeskundige (Design for all). Vanaf
mijn 14e zit ik in de belangenbehartiging. Ik ben begonnen als disability
activist en heb daarna vele functies mogen bekleden op lokaal en nationaal
niveau in Nederland. Waarvan acht jaar als voorzitter van de CG-Raad, de
landelijke koepelorganisatie van organisaties voor gehandicapten en chronisch
zieken (tegenwoordig IederIn).
De
houding van de maatschappij tegenover mensen met beperking is veranderd. Niet
in de laatste plaats, omdat de doelgroep zelf veel assertiever is geworden. Hoe
kijkt Jan daartegenaan? In de jaren zeventig woonden we in Nederland in totale
apartheid buiten de samenleving. Vaak zelfs achter een hek met verzorging door religieuzen.
Mede doordat jongeren met een handicap hun plaats in de samenleving wilden
opeisen, zijn er grote verbeteringen ontstaan op het gebied van inkomen, werk,
huisvesting, vervoer en voorzieningen. Er kwam een eind aan de charitas en daarvoor recht in de plaats.
Mede doordat de AAW (Algemene
Arbeidsongeschiktheidswet, in 1998 vervangen door de wajong, red.) ook
jongeren met een handicap vanaf 18 jaar een inkomen gaf, ook als je geen werk
had. Voordat dit gebeurde, bleef je als jonggehandicapte afhankelijk van je
ouders. Ook de voorzieningen om te kunnen participeren, zoals aanpassing van de
auto of de werkplek, werden gerealiseerd. De afgelopen jaren heeft er echter een
kaalslag plaatsgevonden in Nederland. Mede door stapeling van bezuinigingsmaatregelen
die door rechtse regeringen is ingezet. De inkomenspositie van veel mensen is
enorm achteruitgegaan. Echte banen met een fatsoenlijk inkomen zijn er normaal
niet voor mensen met een handicap. Die gewoon wél willen werken, alleen soms met
aanpassingen. Door al die bezuinigingen is de participatiesamenleving ontstaan.
Mensen zijn vaak afhankelijk geworden van mantelzorg. Soms denk ik weleens dat
we terug in de tijd zijn gegaan.
AparticipatieTV
Een
van zijn hoofdactiviteiten als zzper is AparticipatieTV. Ik vraag Jan wat dat
inhoudt en wat hij ermee wil bereiken. Ik ben een beelddenker en ik weet hoe
belangrijk beelden zijn als instrument voor emancipatie. In de periode dat ik
tijdelijk geen werk had, heb ik samen met een regisseur en cameraman AparticipatieTV opgezet. Ik woonde zelf bijna zeven jaar (1971-1977) in een internaat in
de bossen van Nijmegen. Op deze
website vertellen de jongeren van toen, die soms meer dan twintig jaar in een
internaat woonden, hun eigen verhaal. Verhalen en beelden van mensen die ooit
in de bossen hebben gewoond, zijn namelijk van groot historisch belang. Zeker
nu steeds meer oude instellingen verdwijnen en daarmee helaas ook heel veel
beeld- en fotomateriaal. Deze verhalen wilde ik op video vastleggen voor de
volgende generaties. De naam Aparticipatie betekent van apartheid naar
participatie.
Toen
ik twee jaar geleden werkloos werd, heb ik besloten om een eigen bedrijf te
starten: Inclusie Verenigt. AparticipatieTV is daarvan een onderdeel geworden. We maken filmpjes over het VN Verdrag inzake Rechten van
Personen met een Beperking, over de lokale - en landelijke politiek en over acties.
Maar ook zoeken we naar goede voorbeelden van inclusie. Sinds een jaar hebben
we ook AparticipatieTV Amsterdam waar we gebruikmaken van de studio van Salto
Amsterdam. Op YouTube staan al onze filmpjes.
Jan
is duidelijk niet te spreken over de aanpak van de opeenvolgende regeringen wat
de implementatie van het VN Verdrag betreft. Ik vind het echt een schande dat
we in Nederland er bijna tien jaar over hebben gedaan om het VN Verdrag
geratificeerd te krijgen (in 2016
eindelijk gebeurd, red.). Nu doen we er alweer 13 jaar over om het Facultatief
Protocol erdoor te krijgen (het Facultatief
Protocol gaat over de behandeling van klachten die te maken hebben met de
uitvoering van het VN Verdrag, red.). Om ook de VVD van onze minister-president
en de werkgevers mee te krijgen, hebben ze het woord geleidelijk toegevoegd.
Een echte Nederlandse polderoplossing. Bij veel zaken wordt dit woord gebruikt.
Ik heb het idee dat het bedrijfsleven meer doet dan het kabinet en de gemeenten.
Ik snap ook niet waarom mensen met een handicap, die vaak meer kennis hebben
dan de ambtenaren, niet gewoon betaald worden om daadwerkelijk vaart erachter
te zetten. Nee, dat kunnen we wel doen als vrijwilliger!
Zorgen over toekomst
Met
het VN Verdrag eindelijk geratificeerd en alle huidige technologische en
medische innovaties zou je zeggen dat de situatie van mensen met een beperking
erop vooruit moet gaan. Jan is echter niet zo optimistisch. Ik maak me grote
zorgen. Zeker nu er in het beleid vaak een grote angst is voor onze
vergrijzende bevolking. Het aantal ouderen wordt steeds vaker opgeteld bij
mensen met een beperking die jonger zijn. Écht inclusief beleid staat nog in de
kinderschoenen. Nog te vaak wordt alleen maar over de zorg gesproken en niet
over de andere beleidsterreinen. Mensen met een handicap hebben met alle
beleidsterreinen te maken. Ik roep steeds: maak een gehandicapteneffectrapportage
vóór plannen worden aangenomen.
Steeds
vaker wordt gedacht dat we handicap/ziekte kunnen voorkomen. Dat zie ik als een
groot gevaar voor de acceptatie en de positie van mensen met een beperking. Als
we echt gaan werken aan Design for all, en als ontwerpers en architecten
begrijpen dat de gemiddelde mens niet een man is die loopt en 1,80 meter is, dan
zie ik daar kansen.
'
Voor
mezelf maak ik me ook zorgen. Zonder inkomen geen participatie. Ik moet nog zeven
jaar werken om met pensioen te kunnen. Een handicap is een zwaar beroep, vergelijkbaar
met de brandweer en politie. Of ik op deze wijze mijn pensioen ga halen, weet
ik niet. Maar we zullen doorgaan en we houden de humor erin. Dus wil de regering
van me af, dan zullen ze me echt eerder pensioen moeten geven! Dan ben ik
bereid om me terug te trekken in de bossen'
Copyright tekst: Johan Peters, 19 februari 2019 - ...
Copyright foto: Jan Troost